1. Handhaving door lokale besturen en Vlaamse handhavers: meer en gericht handhaven met maximumboetes van 500 euro in plaats van 350 euro.
Het belangrijkste aandeel handhaving situeert zich bij de lokale besturen als het gaat over zwerfvuil en sluikstorten. Vlaanderen financiert via Mooimakers en gerichte subsidies trajecten bij lokale besturen om de handhaving te optimaliseren. Via het subsidiebesluit van OVAM kunnen bijvoorbeeld zwerfvuilcamera’s worden aangekocht.. Demir roept begin 2021 ook alle lokale besturen samen en verwacht engagementen voor meer handhaving. Ook de werking rond Mooimakers moet zich meer richten op handhaving. Tijdens de jaarlijkse handhavingsweek zetten lokale besturen al sterk in op handhaving, maar eigenlijk zou dat elke week van het jaar het geval moeten zijn.
Vlaanderen doet alvast zijn deel. Demir wil het alle gewestelijke ambtenaren op het terrein makkelijker maken om op te treden tegen zwerfvuil. Daarnaast wil ze een betere samenwerking tussen alle betrokkenen (parketten, CSA, gewestelijke handhavers) en gaat ze meer opleiding voor lokale toezichthouders voorzien over zowel zachte als harde handhaving.
Demir pleit bovendien voor de verhoging van GAS-boetes. “De maximum GAS-boetes wil ik van 350 euro naar 500 euro trekken. Omdat dit een bevoegdheid is van mijn federale collega heb ik haar al gevraagd dit zo snel als mogelijk te doen”, aldus Demir.
“De vaststelling is echter ook dat een 100-tal gemeenten in Vlaanderen zwerfvuil amper tot niet handhaven, en het soms zelfs niet in hun politie- of GAS-reglement hebben opgenomen. Ik roep hen daartoe op, maar steden en gemeenten die zwerfvuil en sluikstort niet als handhavingsprioriteit willen zien, zullen in de toekomst niet meer in aanmerking komen voor de projectsubsidies van Mooimakers”, zegt Demir, die aan de subsidievoorwaarden gaat sleutelen.
2. Producenten worden voor verantwoordelijkheid gesteld. Vervroegde tussentijdse evaluatie verpakkingsplan, stok achter de deur wordt voorbereid.
Demir roept met de OVAM begin 2021 de producenten samen en verwacht van hen bijkomende initiatieven. Het Vlaamse regeerakkoord spreekt van de invoering van statiegeld na 2023 wanneer de zwerfvuildoelstellingen voor 2022 niet significant gehaald worden. Het moment van evaluatie is in het regeerakkoord voorzien voor eind 2023, maar de kondigt aan het verpakkingsplan vroegtijdig, een jaar eerder dan voorzien, aan een tussentijdse evaluatie onderwerpen.
“Als de cijfers de slechte kant uit blijven gaan, kunnen we zo nog deze legislatuur nieuwe maatregelen nemen en die integreren in een nieuwe erkenning van Fost Plus, een nieuw uitvoeringsplan huishoudelijk afval en doorrekening van de zwerfvuilkost”, zegt Demir, die het probleem deze bestuursperiode wil beslechten.
De evaluatie baseren we op cijfers van netheidsindex, hoeveelheid zwerfvuil en recyclagepercentage.
Demir wil ook alles in gereedheid te brengen om nog deze bestuursperiode statiegeld in te kunnen voeren, mocht dit nodig zijn. Een invoering van statiegeld zou een zware impact hebben op Fostplus en op de investeringen die zijn gebeurd voor sorteren van pmd. Dit moet met hen tijdig voorbereid worden. “We houden ons dus aan de afspraken van het verpakkingsplan en regeerakkoord, maar gaan niet nodeloos wachten met een krachtig beleid als we zien dat het onvoldoende snel de juiste kant opgaat”, aldus Demir.
3. Zwerfvuilkosten voor alle fracties doorrekenen aan de producenten
Voor sigarettenpeuken, kauwgom, snoepwikkels,… zullen maatregelen als statiegeld nooit een oplossing zijn. Daarom zullen we de zwerfvuilkosten ook doorrekenen aan de producenten voor deze afvalstromen.
Het materialendecreet verankert het principe dat de producenten de zwerfvuilkosten op zich nemen van die producten die een belangrijke milieu-impact hebben in het zwerfvuil. De Europese SUP-richtlijn legt de inning van de zwerfvuilkosten op vanaf 2023. De zwerfvuilfactuur ligt rond de 150 à 160 miljoen euro.
“Het grootste deel daarvan moet ten laste komen van de producenten. De Vlaamse regering zal dit decreet de komende weken definitief goedkeuren. Dit zal lokale besturen meer financiële ademruimte geven, onder meer om in te zetten op handhaving. Producenten krijgen een extra stimulans om preventiemaatregelen te nemen. Voor burgers is dit geen meerkost, aangezien zij de zwerfvuilfactuur nu betalen via hun belastingen”, aldus Demir.
4. Samen met de federale regering bijkomende maatregelen nemen
Demir neemt het initiatief om samen met de federale overheid zwerfvuil te bestrijden, gezien enkele bevoegdheden ook federaal liggen. Europa vraagt aan België een nieuwe bijdrage voor niet gerecycleerde afvalstoffen. De federale overheid kan de kosten van deze bijdrage doorrekenen naar zwerfvuilgevoelige of niet recycleerbare producten (zoals heffing op wegwerpbekers en op eenmalige voedselverpakkingen zoals pastabekers, hamburgerdoosjes bestemd voor consumptie in openbare ruimte). Op die manier wordt de verkoop van herbruikbare of meer circulaire alternatieven bevorderd. Demir gaat daarover het gesprek aan.